43. Sociaal overleg bij de invoering en het revitaliseren van Prestatiebeoordeling (Deel I)

In dit eerste artikel over sociaal overleg m.b.t. het invoeren en bijsturen van Performance Management (PM) in Nederland en België lijsten we kort het wettelijk kader en de overlegorganen

In het tweede artikel over sociaal overleg bespreken we de aandachtspunten van werknemersafgevaardigden en voordelen van PM waar de meeste werknemersafgevaardigden zich in kunnen vinden en waarmee u dus rekening kan houden in uw communicatieplan. Ten slotte lijsten we de knelpunten waar men bij sociaal overleg typisch zeer gevoelig voor is en geven voorbeelden van de vaak gekozen oplossingen tijdens onderhandelingen.

Het wettelijk kader (voor middelgrote- en grote organisaties)

Nederland

België

Ondernemingsraad (OR) is instemminggerechtigd (artikel 27 lid 1 G instemmingsrecht WOR en artikel 6:25 lid 1h WMW). De OR heeft ook het recht een adviseur in te schakelen.

Het gebeurt dat de OR haar initiatiefrecht (artikel 23 lid 3) aanwendt en de ondernemer voorstellen doet om PM te implementeren

De bevoegdheid van de OR tijdens het sociaal overleg bij invoering van PM is minder omvattend als in Nederland, wel is de OR (Art. 15 van Wet 10 september 1948):

Adviesgerechtigd voor alle maatregelen die de arbeidsorganisatie, de arbeidsvoorwaarden en het rendement van de onderneming kunnen wijzigen

…én…

De OR zal alle maatregelen onderzoeken die geschikt zijn om de geest van samenwerking tussen het ondernemingshoofd en zijn personeel te bevorderen.

Samengevat: als goede werkgever is het verstandig om met de OR te overleggen. Het is in België makkelijker het te houden bij een discussie over de grondbeginselen (en dat als uw mandaat voor verdere actie te beschouwen) tijdens sociaal overleg zonder in een oeverloos debat over technische details te verzanden.

Er zijn organisaties die naast de OR ook (een) orga(a)n(en) voor sociaal overleg hebben waarin met meer detail over specifieke werknemerskwesties kan gediscussieerd worden.

In de OR (gevolg van het juridisch “overlegmodel”) wordt over beleid, principes, instrumenten, maatregelen… gesproken.

In de Syndicale Delegatie (gevolg van het juridisch“strijdmodel”: door de vakbonden aangeduide vertegenwoordigers) kan over de individuele casuïstiek gesproken worden, bv. een leidinggevende die het systeem niet correct toepast, of een medewerker die meent unfair beoordeeld te zijn.

Wanneer de ondernemer geen instemming heeft van de OR en toch PM wil implementeren, moet hij (eventueel na onsuccesvolle bemiddeling door de bedrijfscommissie) een gerechtelijke procedure aanspannen.

Dit laatste kan voorkomen worden wanneer er in de toepasselijke branche een cao over het beoordelingssysteem (en bijpassende arbeidsvoorwaarden) is afgesloten. De werkgever moet zich dan houden aan deze bepalingen.

De OR beslist in principe met consensus en is paritair samengesteld (= niet minder verkozen vertegenwoordigers van de werknemers dan aangestelde vertegenwoordigers van de werkgever). Dus normaliter gaat de discussie tot er een consensus is.

Onderstaande figuur, de resultaten van een survey bij HR managers en werknemersafgevaardigden in de 27 EU landen en gerapporteerd in 2009 , toont aan dat werknemersafgevaardigden (als onderdeel van Career Management maar ook van algemene werkorganisatie) een belangrijke invloed uitoefenen op personeelsbeoordeling.

Onze ervaring is dat de meeste vakbonden en afgevaardigden tijdens sociaal overleg weinig moeite hebben met resultaatgerichte feedback en beloning wanneer er hoge eisen gesteld worden m.b.t. zorgvuldigheid en rechtvaardigheid van de systemen, ingebed in een uitgebalanceerd personeelsbeleid en goed leiderschap.
Rabiate tegenstanders worden zeldzaam (“bonussen zijn zoethoudertjes om de kapitaalkrachtige klasse te verrijken”).
Weerstand tijdens sociaal overleg is vaak het gevolg van ervaringen met miskleunen. Zelfs een van mijn eigen zonen begint zich te verzetten tegen het gebruik van bonussen in zijn onderneming omdat hij terecht opmerkt dat ze aanleiding geven tot onveiliger werken! Grrr, zo’n management reik je toch een diploma van ONbekwaamheid uit!

Ga naar Deel II: de Checklist van de werknemersafgevaardigde en voordelen van PM

Ga naar Deel III: Knelpunten, en voorbeelden van oplossingen, bij onderhandelingen